Vrijdag 6 juni symposium: “Hemelbestormers: Radicaliteit, religie en samenleving” 20 april 2014

Op vrijdag 6 juni organiseert het godsdienstsociologische tijdschrift Religie & Samenleving haar negende symposium, met de titel Hemelbestormers: Radicaliteit, religie en samenleving. Het thema van de dag is de opkomst van het moderne islamitische en christelijke fundamentalisme. Sprekers zijn werkzaam aan de universiteiten van Tilburg, Nijmegen en de VU. Het symposium vindt plaats in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Het volledige programma vindt u hieronder. Teksten van de bijdragen zullen verschijnen in het tijdschrift Religie & Samenleving. Voor abonnementen en losse bestellingen zie: www.eburon.nl/religie_en_samenleving.

Hemelbestormers: Radicaliteit, religie en samenleving

Symposium van Religie & Samenleving (www.religiesamenleving.nl) i.s.m. Tilburg School of Catholic Theology en Werkgezelschap godsdienst-sociologie en -antropologie.

6 juni 2014, Auditorium Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht www.catharijneconvent.nl

Programma

10.00 registratie en ontvangst

Voorzitter: dr. Sipco Vellenga

10.30 Opening prof. dr. Marcel Sarot (Tilburg School of Catholic Theology)

10.35 Inleiding Dr. Sipco Vellenga (Werkgezelschap Godsdienst -sociologie en -antropologie)

10.45 DE STRIJD TEGEN DE GEEST VAN DE MODERNITEIT. CONSERVATIEVE REVOLUTIE / Dr. Marin Terpstra (Radboud Universiteit Nijmegen)

11.30 ALS DAT RADICAAL IS, DAN BEN IK RADICAAL. SALAFI MOSLIMS / Dr. Martijn de Koning (Radboud Universiteit Nijmegen/Universiteit van Amsterdam)

12.15 pauze, lunch op eigen gelegenheid

Voorzitter: dr. Erik Sengers

14.00 ORTHODOXIE VERBODEN? CONSERVATIEVE KATHOLIEKEN / Dr. Marjet Derks (Radboud Universiteit Nijmegen)

14.45 DE STILLE REFOLUTIE. BEVINDELIJK GEREFORMEERDEN / Prof. dr. Fred van Lieburg (Vrije Universiteit Amsterdam)

15.30 WAT HEEFT RELIGIE MET RADICALITEIT? / Prof. dr. Staf Hellemans (Tilburg University)

15.45 einde/borrel

Entree

€ 15 zonder boek/ € 25 euro met boek. Aanmelding via dr.sengers@hotmail.com (ook voor meer informatie) en door overmaking van de deelnemersbijdrage op NL92SNSB0871023970 t.n.v. D.H. Hak o.v.v. symposium 2014. Abonnees van Religie & Samenleving krijgen het nummer thuisgestuurd.

Bijdragen

Marin Terpstra

DE STRIJD TEGEN DE GEEST VAN DE MODERNITEIT

Onderwerp van mijn bijdrage is het (neo)conservatieve denken met als spil Leo Strauss (1899-1973). Deze stroming is verbonden met wat in Duitsland ooit heette: de conservatieve revolutie. Radicaal is deze beweging omdat ze zich fundamenteel keert tegen een belangrijk aspect van de moderne geest: het liberalisme dat uitloopt op nihilisme. Strauss verdedigt die radicaliteit met het argument dat de moderniteit feitelijk wel gewonnen mag hebben, maar dat haar legitimiteit daarmee nog niet is vastgesteld. Zolang de geest van de moderniteit nog niet overtuigend is, loopt deze het risico ten onder te gaan.

Martijn de Koning

ALS DAT RADICAAL IS, DAN BEN IK RADICAAL

‘SALAFI’ MOSLIMS EN HET ANTI-RADICALISERINGSBELEID IN NEDERLAND

Na de moord op Theo van Gogh in 2004 werden moslims onderwerp van discussie en beleid met betrekking tot veiligheid en het bewaken van sociale cohesie. Er werd een anti-radicaliseringsbeleid opgezet dat zich vooral richtte op zogenaamde ‘salafi’ moslims. In deze bijdrage zet ik uiteen hoe de Nederlandse ‘salafi’-gemeenschappen zich ontwikkeld hebben en wat hen zo ‘radicaal’ maakt. Daarbij richt ik me op de doctrine en de praktijk van het afwijzen van wat God haat en het trouw zijn aan datgene wat God lief heeft. De vraag naar de aard van de radicaliteit van deze moslims kan niet beantwoord worden zonder in te gaan in op de vraag waarom de Nederlandse overheid, politici en opinieleiders deze netwerken als radicaal bestempelen en wat consequenties zijn. Ook het label ‘salafi’ zal daarbij kritisch tegen het licht worden gehouden. Mijn bijdrage is gebaseerd op veldwerk onder Nederlandse salafi netwerken en onder het netwerk van supporters van Haagse moslims die zijn afgereisd naar Syrië.

Marjet Derks

ORTHODOXIE VERBODEN?

CONSERVATIEVE KATHOLIEKEN EN DE VERANDERINGEN IN DE NEDERLANDSE KERKPROVINCIE IN DE LANGE JAREN ZESTIG

In de marge van de vernieuwingen in de katholieke kerk ontstond een beweging die qua omvang moeilijk te duiden is, maar die zich regelmatig en krachtig publiekelijk uitte. Hoewel bestaande uit sociaal zeer diverse groeperingen, hadden de aanhangers ervan gemeen dat zij zichzelf als de echte katholieken zagen die vasthielden aan wat zij zagen als de officiële leer van de kerk en loyaal wilden zijn aan de paus. Velen hadden hun leven lang de katholieke zaak gediend, in organisaties, wetenschap of missie. Sommigen waren getekend door oorlog en verzet. Anderen voelden zich bedreigd door de tijdgeest. Allen zagen de vernieuwing in de kerk als verraad aan de kerk en voelden zich door de vernieuwingsgezinde media de mond gesnoerd. Orthodoxie was verboden in de jaren zestig, zo stelden ze. In de geschiedschrijving is deze beweging veronachtzaamd of gestereotypeerd. In deze lezing ga ik in op drie groepen conservatieven, hun achtergronden en beweegredenen, en op het culturele klimaat waarin zij zich verloren voelden.

Fred van Lieburg

DE STILLE REFOLUTIE

Refo’s of bevindelijk gereformeerden – de bevolkingsgroep achter de SGP – lijken ietwat dubbelzinnig in hun trouw aan de overheid. Enerzijds zijn ze zeer orangistisch, voeren ze ‘gouvernementele’ oppositie, gedogen ze liberale kabinetten met PVV of PvdA, leveren ze goede bestuurders en ambtenaren en voegen zij zich met hun theocratische idealen moeiteloos in het democratisch bestel. Anderzijds zijn zij trots op hun Nacht van Kersten, voelen zij wel wat voor Wilders, verlangen zij uitzonderingsmaatregelen wegens gewetensbezwaren tegen allerlei wetten en gewoonten, lappen ze visquota aan hun laars, kunnen zij hevig in ver-zet komen en zijn hun dorpen op nieuwjaarsdag een ravage. Valt er historische orde te scheppen in dit verwarrende plaatje? Zijn er verschuivingen gaande? (zie ook www.dutchbiblebelt.org)

Staf Hellemans

WAT HEEFT RELIGIE MET RADICALITEIT?

Religies hebben iets met radicaliteit. Daarvan zijn voorbeelden te geven: christelijke martelaren, religieuzen en missionarissen, godsdienstoorlogen, strenge meditatie- en ascesepraktijken, radicale dienstbaarheid. Hoe komt dat? En komt daaraan in het Westen een einde?